Nắng trắng: Có một mùa hè - Đặng Ái

9. PHẢI GIỮ BÍ MẬT

Việc này phải giữ bí mật cho đến khi hoàn thành, cấm bạn nào lộ ra ngoài! Chiều nay, sau khi đan xong rọ, tất cả tập trung dưới gầm cầu Treo chợ Lò!

Kết thúc hội nghị bí mật, Cổn nói như vậy. Hội nghị này nhằm đối phó với tình hình đặc biệt mà Cổn mới biết được. Đó là việc chúng nó sắp được đi cắm trại ở Sầm Sơn. Kể ra thì chả có gì phải chú ý, nếu thằng Hoạch không buột mồm phàn nàn với Cổn rằng chị Lê nó không còn bộ quần áo nào lành lặn.

Suốt mấy tháng hè chúng nó đã cùng nhau sinh hoạt rất vui vẻ, ai cũng có tiến bộ, tình bạn, một mối tình tập thể đã gắn chặt giữa các em. Mọi nỗi lo vui đều có nhau, đều có thể chia xẻ với nhau. Được phần thưởng xứng đáng đi cắm trại biển là nhờ sự cố gắng chung của mọi người. Đi cắm trại cần phải mặc quần áo đẹp. Được mặc quần áo đẹp cũng là một niềm vui không nhỏ. Trong dịp như vậy mà phải mặc quần áo cũ, xấu thì thật tủi thân, nhất là khi chung quanh ai cũng sặc sỡ. Lúc này bọn trẻ mới nhớ ra rằng đội trưởng của chúng, cô bé rất đáng được quý trọng, cô bé thông minh, hoạt bát, giàu tình cảm ấy - suốt trong vụ hè vừa qua không lúc nào mặc một bộ còn mới cả. Khi thì cái sơ mi gụ, nhuộm lại, đã bạc thếch hai vai và lưng, khi thì cái áo màu mỡ gà đã vá ở hai cùi tay. Quần Lê cũng vậy, rặt một thứ phin đen, cũng có cái bằng lụa nhưng chắc là sửa lại từ cái quần cũ của mẹ.

Nhà bác Vấn nghèo, không có tiền dư dật. Giữ được cho các con khỏi rách rưới quả là hai bác đã cố gắng lắm rồi. Và cũng may, nhờ đứa con cả tần tảo, chịu thương chịu khó nên mới giữ được như thế… Kể ra Lê cũng có thể có một bộ tươm tươm nếu Lê xin bố mẹ. Song Lê không xin, thậm chí khi bố mẹ cho, nó nhường cả cho mấy đứa em.

Cổn suy nghĩ miên man về Lê, Cổn thấy mình phải làm một việc gì đó, để Lê có một bộ quần áo mới đi cắm trại. Nếu người ta có tiền thì trường hợp này rất đơn giản. Nhưng chính Cổn cũng không mấy khi có lấy năm hào trong túi. Vậy thì phải làm một việc gì để có tiền ngay. Song làm gì bây giờ? Công việc thì rất nhiều, nào lái xe, nào xây dựng, nào làm thợ rèn, thợ điện. Nhưng ai người ta thèm nhờ một chú nhóc làm những việc như thế? Cổn chợt nhớ ra thằng Tuế, cái thằng lúc nào cũng sẵn tiền! Nó thì có hàng chục đồng ấy! Nó kiếm tiền dễ như bỡn. Chỉ cần chạy cho mẹ nó vài chuyến hàng là muốn ông trời mẹ nó cũng bắt được cho nó. Hay là… hay là mình tìm thằng Tuế. Mình sẽ xin nó. "Mày xin làm gì?"- Thằng Tuế hỏi- "Tao rất cần, có một việc cần lắm!"- Cổn trả lời, năn nỉ - "ồ" - Thằng Tuế cười hềnh hệch, nhe cả hai hàm răng vàng ố - Tao phải biết mày cần làm gì tao mới có thể xét việc cho hay không chứ!" - "Tao xin cho cái Lê!" - "Ôi ôi! Khiếp chưa? Mày xin tiền tao để cho gái! Hô… hô… ".

Nghĩ tới đó Cổn đỏ mặt. Nếu Cổn đến chỗ nó thì nhất định xẩy ra câu chuyện đáng xấu hổ ấy. Nhưng nếu ta đến nó, không phải để xin nó, mà để "làm việc" kiếm tiền thì sao nào? Được quá đi chứ! Nó vẫn rủ Cổn đi xách hàng cho mẹ nó, đi mua vé xi-nê bán lại với giá "cứa cổ" là gì? ừ! Ta làm việc. Chỉ vài ba lần như vậy là ta có tiền nhiều! Nhưng đồng tiền ấy… Đó là đồng tiền xấu xa, không chính đáng. Còn gì nữa, phe phẩy chính cống rồi! Thật là nhục nhã khi đem đồng tiền bất chính mua quà tặng bạn. Lê sẽ không nhận đâu, sẽ còn chỉnh cho nên hồn.

Suy nghĩ mãi, Cổn vẫn không nghĩ ra cách gì để có thể giúp cô bạn mà nó rất mến. Thôi ta đi tìm thằng Dong vậy. Việc này không thể nói với thằng Hoạch.

- Này Hoạch, mày về nhà trước đi nhá!

- Anh Cổn đi đâu?

- Tao sang nhà thằng Dong!

- Cho em đi với

- Không!

- Anh Dong hứa làm cho em cái chong chóng thăng thiên mà!

- Thì tao sẽ mang chong chóng về cho mày!

Thằng Hoạch buồn thiu. Nó coi lời nói của Cổn là mệnh lệnh. Cổn không chỉ lớn hơn nó mà còn là đội phó đội Lý Tự Trọng của chúng.

- Trẻ con phải nghe người lớn chứ! - Cổn nói thêm và vụt chạy. Mấy phút sau Cổn đã có mặt ở nhà Dong. Nhà thằng Dong lúc nào cũng vắng ngắt, trừ những buổi ông bác nó viết được một bài thơ hay. Những hôm đó, bạn bè bác nó đến chơi, toàn là các ông nhà văn nhà thơ, nghe bác nó đọc thơ và uống rượu với nhau. Nhưng cũng chả mấy khi bác nó làm được thơ hay. Vì thế trong nhà chỉ có thằng Dong và bác gái nó, nên bọn Cổn ra vào không phải sợ sệt gì cả. Vợ chồng bác thằng Dong không có con nên mang thằng Dong về nuôi. Bác gái rất chiều cháu. Còn bác trai thì tỏ ra nghiêm khắc. Ông thường bắt Dong ngồi ở bàn đọc sách. Đọc xong ghi vào sổ tay cẩn thận. Ông kiểm tra sổ tay. Thỉnh thoảng ông hỏi về Sếch-pia, Nguyễn Du hay một ông Giuyn Vec-nơ nào đó. Nếu không trả lời được thì "mời" đọc thêm! Thằng Dong rất hốt món "mời" ấy. Nhưng làm sao cưỡng lệnh một ông bác to cao râu rậm rì được? Bác gái rất thương cháu, nhưng bác lại gầy gò như cái mắc áo và chính bác cũng bị "mời" đọc sách bác trai viết. Tuy nhiên, chính vì sự khắt khe, độc đoán của ông bác mà thằng Dong thông thái về văn học. Và nói gì chứ về môn này thì bạn bè phục nó vô cùng.

Lúc này thằng Dong đang ngồi đàng hoàng ở nhà với quyển truyện An-đéc-xen dày cộp. Bây giờ đang lúc nữ thần băng giá gào thét vui mừng vì sắp bắt được chàng trai Ruyđi. Vừa đọc Dong vừa nhai miếng bánh mỳ để ở đĩa bên cạnh. Bác gái luộc bánh đã lâu, chờ không thấy cháu về, đã ăn trước. Giờ đây bánh đã rắn lại, dai ngoách. Vừa nhai Dong vừa nghĩ như mình đang nhai những miếng băng nhỏ do nữ thần băng giá ném xuống.

- Cậu ăn cơm đấy à? - Cổn bước vào hỏi.

Phải chờ đến câu hỏi thứ hai Dong mới nghe thấy. Nó quay lại:

- Cậu đến lúc nào?

Rồi Dong đứng dậy, mời Cổn lại ngồi ở bộ xa-lông cổ bày chật một gian nhà:

- Ngồi xuống đi!

Cổn và Dong mỗi đứa ngồi lọt thỏm vào một cái ghế, đối diện nhau. Dong lấy tích nước chè tươi bác nó ủ cẩn thận trong giỏ, rót ra hai chén. Nước ủ rất nóng, vàng sóng sánh. Khác với mọi nhà, nhà thằng Dong chỉ uống nước chè tươi. Bác trai nó bảo uống chè tươi có lợi hơn chè gói và nhất là chè tươi có tính dân tộc hơn… Nhưng Cổn không thích uống nước chè, cái thứ nước chát, bào ruột người ta thế. Cổn khẽ đẩy chén nước ra xa mình một chút, trịnh trọng kiểu như người lớn từ chối một chén rượu nặng.

- Thế thì ăn bánh với tớ nhé? - Dong không đợi Cổn trả lời, nó bưng đĩa bánh lại, đưa cho Cổn một cái - Tuần trước nhà tớ toàn ăn cơm nên tuần này ăn mỳ chay. Ăn đi cậu!

Cổn cũng đã đói ngốn ngấu. Nó cắn một góc bánh, nước miếng ứa ra, buốt cả chân răng. Bánh chả có gì làm ngon, nhưng Cổn ăn lại thấy rất ngon lành. Vét sạch cả đĩa bánh rồi, hai đứa mới vào chuyện:

- Cậu có cách gì kiếm tiền không?

Thằng Dong tròn xoe mắt vì câu hỏi của Cổn. Tại sao hắn lại hỏi chuyện kiếm tiền nhỉ? Thằng Dong không trả lời, đưa mắt nhìn Cổn dò hỏi lại. Thằng Cổn giải thích cho Dong rõ, rồi nói thêm:

- Mày nghĩ sao, bạn bè phải giúp nhau trong lúc khó khăn chứ!

- Nhưng chúng mình…

- Bố mẹ Lê cũng chẳng có tiền đâu! Hai bác ấy nghèo lắm!

- Nhưng đã bảo chúng mình…

- Thế mới phải làm cách nào để có tiền!

- Hay là xin bố mẹ, tớ sẽ xin bác tớ. Được ngay! Mỗi đứa xin mấy đồng là đủ.

- Xuỳ… Thằng Cổn bĩu môi khinh bỉ - đi xin à? Cậu làm như con nít ấy! Phải làm việc, làm một việc gì đấy!

- Nhưng tớ làm gì được!

- Thế là cậu không muốn giúp bạn chứ gì?

- Cậu bỏ thói chụp mũ đi! - Chợt mắt Dong sáng lên, nó vỗ đùi bốp một cái. - Tớ nghĩ ra rồi. Chúng ta sẽ đi đánh đàn như bọn thằng Rê-mi trong chuyện "Không gia đình" ấy!

- Thôi đi cậu! Trước hết cậu có hát được không nào, cậu có đánh đàn được không nào, và lấy đàn ở đâu nào? Thằng Dong xẹp xuống như quả bóng bị gai châm.

- Tớ… chỉ đọc thơ được thôi - Nói rồi nó ngồi thừ ra.

- Đọc thơ! Thờ-ơ-thơ! - Cổn giễu.

- Im đi cậu! Để tớ nghĩ xem chúng nó làm sao?

Cái "chúng nó" thằng Dong nói đây là bọn trẻ trong các quyển sách nó đã đọc. Có thể thằng Dong sẽ nghĩ ra cách nào đó thực hiện được. Vì nó đọc rất nhiều sách, trong đó nói đến nhiều đứa trẻ rất thông minh. Cổn ngồi im lặng, tạo điều kiện tốt cho nhà thơ suy nghĩ. Nhưng Dong không ngồi, nó đi lại phía giá sách của bác nó. Cái giá sách lớn không khác nào ở thư viện, cao ngất ngưởng, dài gần khít bức tường nhà. ở đó có thể tới nghìn quyển sách. Tất cả sách đều quay gáy ra ngoài, đều chăm chắm, như những người lính xếp hàng. Có những cuốn được bọc cẩn thận, lại có những cuốn bìa bằng vải đen hoặc bằng da nâu, chữ vàng óng ánh. Trông giá sách có một cái gì trang nghiêm mà dẫu là khách quen, Cổn cũng chưa bao giờ dám mó vào. Nó không dám mó vào bởi thằng Dong không dám mời nó lại đó, và nhất là, ngay giữa giá sách có một tấm bìa các-tông to bằng nửa tờ báo, lúc nào cũng lúc lắc vì chỉ treo bằng sợi chỉ mảnh, đập vào mắt bất cứ ai muốn lại gần đó: "Không tự tiện lục sách!" Hàng chữ viết rất to bằng mực đỏ.

Cổn im lặng theo dõi Dong.

Nó đi đến bên giá sách, chăm chú nhìn gáy từng quyển rồi tiện tay rút ra một quyển nào đó, lật vài trang, xong trả lại chỗ cũ. Rồi lại bước đi. Nó làm vậy trước giá sách rất lâu, không gây một tiếng động nhỏ. Cổn nghe rõ tiếng con mọt gậm chân bàn sồn sột như người ta nạo một cái gì ngay bên tai.

Khoảng mười phút sau, Dong mới rời giá sách. Mặt nó bối rối buồn thiu. Trông nó là cũng biết là những quyển sách chẳng mang lại lợi ích gì cho việc khẩn cấp này. Cổn đứng dậy đánh phắt:

- Không nghĩ ra được gì thì thôi đi! Lại còn làm bộ, ra vẻ những quyển sách của mày ghê gớm lắm!

Thằng Dong ú ớ chống cự:

- Ư… ư… có rất… rất nhiều cách hay… nhưng tao quên!

- Quên! Để tao đi hỏi đứa khác còn hơn!

Cổn bước vội ra khỏi nhà. Thằng Dong đứng đực ra. Nó không giận Cổn nóng tính mà giận đầu óc mình mê muội. Rõ ràng là nó đã đọc bao nhiêu sách, có bao nhiêu đứa trẻ gặp hoàn cảnh ngặt nghèo vẫn tìm ra một cách nào đó để kiếm tiền nuôi mẹ, nuôi em, nuôi cán bộ hoặc làm một việc gì đấy oanh liệt hơn. Vậy mà lúc cần đến thì nó quên tiệt. Nó giậm chân, vỗ bồm bộp vào trán mình một cách bực bội… Thế rồi, hệt như ông Ac-si-mét, nó kêu thốt lên: "Đây rồi!" và lao ra cửa theo Cổn.

Ngoài phố đang đông người. Cổn đã đi xa, cu cậu bước rất vội trên vỉa hè.

- Cổn ơi! Cổn ơi!

Nhưng làm sao mà Cổn nghe được giữa đường phố náo nhiệt như thế này. Dong đành chạy theo. Nắp cống gập ghềnh dưới chân nó rầm rầm làm người đi đường khó chịu. Mặc, Dong chạy càng nhanh.

- Cổn ơi! Cổn ơi!

Hai đứa gặp nhau ở ngã tư. Cổn vẫn bước nhanh. Dong đi bên cạnh vừa thở hổn hển vừa nói:

- Tớ nghĩ ra rồi!

- Lại chuyện bán báo hay xách hộ va-ly cho khách đi tàu chứ gì?

Không để ý đến vẻ mát mẻ trong câu nói của Cổn, Dong gào to:

- Chúng ta đi câu cá!

Cổn phá lên cười, dừng lại. Sáng kiến của nó ghê gớm chứ! Câu cá!

- Chúng ta câu cá ở sông - Dong nói thêm - Năm sáu đứa cùng câu chỉ vài buổi là ối tiền. Trong truyện "Viên tướng" và truyện "Tuổi thơ tôi" bọn trẻ cũng đi câu cá mà.

Cổn không cười nữa. ừ nhỉ, sao lại không cho đó là một ý kiến đúng đắn? Đi câu cá! Việc ấy cũng thú vị chứ sao? Quên phắt việc mình vừa cáu kỉnh một cách vô lý, Cổn vui mừng nắm chặt lấy tay Dong.

- Những quyển sách của cậu được việc đấy! Cậu đúng là một thằng thông minh.

Dong sung sướng:

- Còn cậu, cậu là một thằng bạn có lòng tốt.

Hai đứa nhất trí với nhau sẽ đi câu cá kiếm tiền may một bộ quần áo bằng vải đẹp nhất.

Chỉ một tiếng đồng hồ sau, những thằng bạn được tin cậy đã tập hợp tại nhà Dong. Một cậu được cử đi mua bảy lưỡi câu, bảy đoạn cước, bằng tiền góp nhặt của mấy đứa.

Các bạn đã về hết cả rồi, chỉ còn Dong và Cổn, hai đứa cảm thấy sung sướng vô hạn vì công việc như vậy sẽ hoàn thành một cách tốt đẹp. Lê sẽ được một món quà bất ngờ và nhất định nó sẽ rất vui mừng. Ngay cả anh Phiệt và chị Cầm cũng phải bất ngờ!

- Ta phải đi sắm cái cần câu chứ?

Hai đứa ra sau nhà, chui vào một mảnh vườn rậm như rừng trồng trúc với các thứ cây lạ lùng ông bác mang về sau những chuyến đi thực tế. Dong giơ dao chặt hai cành tre gai, mỗi cành dài tới gần hai mét. Róc mắt xong, vậy là chúng đã có hai cái cần câu không đến nỗi xoàng…

Giờ lao động đan rọ bảo vệ cây sao mà dài đến thế. Có lúc bọn trẻ ngỡ là mặt trời chơi xỏ chúng, không chịu nhúc nhích cho. Ở công viên chưa có cây. Mới chỉ có những hố đào sẵn. Nhưng anh Phiệt đã quyết định cho các em đan những cái rọ bảo vệ cây. Làm thế, như lời anh Phiệt nói, khi có cây đã có rọ bảo vệ rồi. Với lại đan rọ quây lấy hố đào còn có một tác dụng nữa là đề phòng ai đó nhỡ chân bước xuống hố thì khổ. Tất nhiên có bước xuống cũng không chết được, nhưng trẹo chân chứ chả chơi. Đan rọ này chả có gì là cầu kỳ, ai cũng có thể làm được. Chỉ cốt là làm sao cho những cái rọ đều nhau, đừng cái nào méo mó xộc xệch quá.

Làm việc dưới ánh nắng chói chang, mồ hôi ra đầm đìa, nhưng khi một đứa bé đề nghị giải lao, vào trong nhà bia nghỉ một lát, Cổn không nghe.

- Chỉ còn vài cái rọ nữa chúng ta gắng làm cho chóng xong. Nói rồi Cổn lại pha nữa một cách chăm chỉ. Dong hiểu ý Cổn, nó cũng làm việc rất hăng. Những bạn khác thấy vậy cũng phải tích cực thêm. Tiếng chặt nứa, tiếng pha nứa rôm rốp. Độ ba giờ chiều thì mấy cái rọ xong cả. Chỉ còn việc đóng cọc giữ cho rọ khỏi đổ. Cọc cũng đã sẵn sàng, vạt nhọn một đầu.

- Mấy hôm nữa trồng cây vào thì đẹp lắm nhỉ! - Cái Lê nói.

- Đã ra dáng công viên rồi đấy chứ! - Một đứa thêm vào.

Quả là đã ra dáng công viên thật. Bãi cỏ phẳng lì, xanh rờn nhé. Chung quanh có một hàng cây bóng mát nhá. Một góc có bảng xây quét vôi trắng tinh nhá. ở giữa lại có tấm bia cổ nhé! Giờ chỉ thêm mấy ghế đá, mấy con ngựa sắt, bàn bóng, cầu trượt… thế là không chê vào đâu được! Công viên sẽ nổi lên giữa phố như một hòn đảo xanh tươi… Vào lúc khác có lẽ Cổn rất say sưa. Nhưng lúc này thì không được…

Cổn đến gần Lê:

- Cậu cho các bạn về đi! Hôm nay nghỉ sớm vậy.

- Đến nhà mình học luôn chứ? Hôm nay có giờ đại số! Cổn chợt nhớ ra hôm nay đúng là có giờ đại số thật. Môn này bây giờ Cổn không sợ nữa, ngược lại đã thấy thích rồi. Cái Lê đã có lần cho Cổn điểm mười. Song chiều nay thì không thể nào học được. Cổn gãi gãi đầu lấy giọng thật dịu dàng.

- Hay để đến tối vậy nhá!

Một thoáng không hài lòng hiện lên trên đôi mắt trong veo của Lê. Cổn vội nói:

- Không! Không! Không phải tớ ngại học đâu? Nhưng mình có một công việc đặc biệt.

"Việc gì?" - Lê hỏi bằng mắt.

"Không nói cho đằng ấy biết được" - Cổn trả lời bằng cái lắc đầu.

Lê phụng phịu khẽ nguẩy một cái. Nó nhớ có lần nó và Cổn đã thề thốt với nhau là không giấu diếm nhau điều gì cả. Phải nói thật với nhau mới là bạn tốt. Thế mà bây giờ… Cô bé thấy tự ái quá chừng…

- Mình sẽ nói với cậu sau! - Cổn an ủi bạn.

- Thôi, đằng ấy đã quên lời hứa rồi thì đây cũng chẳng cần nữa. Cổn thấy khó xử quá. Một bên là cô bạn đang dỗi, một bên là phải giữ bí mật. Nó ở cái thế tiến thoái lưỡng nan. Đối với con gái rắc rối thế. Giá mà con trai với nhau thì dễ dàng biết mấy. Nhưng Cổn quyết định sẽ giữ bí mật. Bây giờ Lê giận mình, nhưng hôm sau Lê sẽ không giận nữa. Tuy nhiên chịu đựng một câu nói dằn dỗi như vậy, với một ánh mắt còn dằn dỗi hơn không phải là chuyện dễ.

- Tớ không quên lời hứa đâu! Còn đằng ấy, động tí là dỗi!

- Cần gì tớ phải dỗi!

Thấy tình thế có vẻ xuôi xuôi, Cổn toét miệng cười

- Thế cậu cười đi tớ xem nào!

- ứ cười! - Nói vậy nhưng Lê cũng không nhịn được, phải mủm mỉm cười.

- ấy nhá! Cậu có hai cái lúm đồng tiền sau này sẽ giàu lắm đấy:

Cổn chạy vụt đi.

Lúc bấy giờ các chiến tướng đã tập trung đầy đủ dưới gầm cầu. Một đứa đang dùng răng cắn sợi cước dài ra từng đoạn ngắn, chia cho nhau.

Một đứa ra vẻ thông thạo nghề câu nhất, dạy cho các bạn cách buộc phao, buộc lưỡi câu cho thế nào khỏi rơi mất. Một lát sau tất cả đều sẵn sàng. Chúng chia nhau cứ mỗi đứa ngồi một chỗ từ cầu Treo lên cầu Bốn Voi. Hôm ấy những người lái ca nô, những người ở đội thuyền chở hàng thấy rất lạ, sao lại nhiều trẻ câu ở đoạn sông này thế. Toàn là một lũ săm sắp tuổi nhau.

Mùa này nước sông lên to, đục ngầu vì những trận mưa nguồn đem phù sa về. Lại vì đang giờ thuyền bè tấp nập nên nước sông càng đục và động hơn. Thuyền đi qua còn khá chứ ca nô thì quá lắm, cứ là sùng sục, sùng sục, sóng đánh vào bờ dào dạt.

Cổn chọn một gốc cây si già, mọc nghiêng ra bờ sông. Cây si có lẽ đến trăm tuổi vì nghe nói thời các cụ già đang còn là những đứa trẻ thì cây si này đã đứng ở bờ sông rồi. Có điều là ngày xưa nó trẻ trung hơn, sức vóc như một gã thanh niên, cành lá um tùm, tươi tốt… Bây giờ nó đã là cái cây già, lá thưa đi, xám xỉn. Từ trên cây, lòng thòng xuống những cái rễ dài dằng dặc, mốc nâu như những con rắn bị treo cổ để lột da. Gốc nó bạnh ra, như những đường gân rắn chắc.

Thỉnh thoảng bọn Cổn vẫn trèo lên cây chơi. Đặc biệt là năm ngoái năm kia lại còn những trò nghịch ghê gớm: Ngồi nấp trong đám lá rậm rạp, tay lăm lăm ống thổi bằng thuỷ tinh dài, hễ thấy cái thuyền nào đi qua là "phù!". Hàng chục hạt cứt lợn từ trong mồm chui qua ống thổi, phóng vào thuyền, vào người như những viên đạn súng máy. Người nào vô phúc trúng đạn thì tối tăm mặt mũi, loạng choạng trên sạp thuyền. Và không tài nào biết được những viên đạn quái ác ấy từ đâu bắn tới. Nhưng chơi trò ấy cũng không phải là không hại gì cho mình. Có hôm, một anh thuỷ thủ cáu quá, lấy sào phạt túi bụi vào cây si. Thiếu chút nữa thì có thằng vỡ đầu!…

Mặc dù nước sông đang dâng to và đục ngầu nhưng dưới bóng rợp cây si hình như nước trong hơn và chảy chậm. Cổn lựa một chỗ ngồi thật thuận tiện, thả thõng hai chân xuống. Cái bóng cu cậu đen đen, dật dờ trong long nước. Cổn buông câu và ngồi chờ.

Trong khi đó những đứa khác cũng đã có chỗ ngồi. Đứa thì tìm một gốc cây, đứa thì ngồi ngay trên kè đá bên sông. Trong mấy đứa có lẽ Cổn là tay sát cá nhất. Mới buông câu được vài phút, một chú diếc tham ăn đã xông tới đớp mồi. Cổn chờ cho phao chìm hẳn mới khẽ giật. Con cá bị lôi lên khỏi mặt nước, vùng vẫy một cách hoảng hốt. Bụng nó phơi trắng lấp lánh giữa không trung. Con cá quá nhỏ, chỉ bằng ba ngón tay, Cổn không lấy gì làm thích thú.

- Đồ vô tích sự! - Nó mắng con diếc rồi ném bạch vào một vũng nước nhỏ trong bờ.

Ngỡ là được tự do, con cá mừng rối rít, quẫy đuôi bơi vòng quanh vũng nước. Lát sau, "bạch" cái nữa, con diếc có thêm bạn, một gã rô phi đen trũi, béo múp, vây lưng giương lên căng cứng như bàn chông.

Chừng năm giờ chiều, Cổn quyết định ngừng câu. Nó lấy sợi lạt thắt nút một đầu, sục tay vào vũng nước. Tóm được con nào Cổn xâu từ mang qua miệng. Một xâu cá đủ các loại rô, diếc, ngạnh, chép… xách lên cũng thấy đằm tay. Buộc cả xâu cá vào cần, vác lên vai, quần dài vắt vai kia Cổn đi thu quân. Nếu bảy đứa, đứa nào cũng được một xâu cá như Cổn thì được ba cân chứ không ít. Nhưng không phải đứa nào cũng câu được bằng ấy cá. Thằng Xuyên mới được hai con mương đét. Nó nhìn xâu cá của Cổn một cách ghen tị.

- Mày chọn được chỗ tốt. Chỗ tao không có cá - Xuyên buồn rầu nói.

Cổn thấy thương hại nó. Nhìn địa thế chỗ nó ngồi. Cổn thông cảm nói:

- ừ chỗ mày không có cá là phải rồi, chứ tao biết mày câu nghề lắm mà!

Thằng Xuyên thấy nguôi nguôi. Không những thế, khi Cổn bảo nó xâu luôn hai con cá của nó vào xâu của Cổn, hai cánh mũi nó còn cảm động, phập phồng nữa.

Nhưng đứa đen nhất không phải thằng Xuyên mà là nhà thơ Dong. Cu cậu chọn một chỗ ngồi mà theo cu cậu là lý tưởng đối với người câu cá: dưới gầm cầu Bốn Voi! Ngồi chỗ này có thể bao quát cả một khúc sông hai phía cầu, tha hồ ngắm cảnh xóm làng và cả cảnh phố xá tít tận trong kia. Nếu cần có thể đối đáp vài câu với thuỷ thủ trên những con thuyền vỏ xi măng cứ lúc lúc lại lướt qua gầm cầu. ở đây lại còn có chỗ dựa lưng. Cứ dựa hẳn vào mố cầu thì chẳng khác nào ngồi xa-lông. Để cho mục câu cá thêm phần thơ mộng, Dong còn đem theo sách đi đọc. Nó mang cuốn tuyển tập Nguyễn Khuyến. Thơ cụ Yên Đổ đối với nhiều đứa trẻ là cái gì bí hiểm mà tẻ nhạt. Song thằng Dong lại có thể hiểu phần nào, vì thế nó ngồi đọc hàng giờ không chán. Một tay cầm câu, một tay cầm sách, Dong ngồi một lúc thấy kiểu ấy khá mệt, đọc không vào. Nó liền nghĩ ra cách cắm cần câu vào một kẽ đá mố cầu. Như vậy dễ chịu hơn, đọc sách rất thoải mái và nếu cá có cắn câu thì cũng không chạy thoát.

Thế rồi trong cơn nồm nam gờn gợn của dòng sông, Dong vùi đầu vào quyển sách. Nó đọc hết bài này qua bài nọ, thỉnh thoảng lại dừng, nghiền ngẫm cái thâm ý sâu xa của bậc đại nho.

- Ê! Làm gì đó chú bé? - Một anh chân sào đi trên chiếc bè gỗ dài dằng dặc, thúc cây sào vào mố cầu, giữ cho bè trôi giữa dòng, hỏi vọng vào.

Dong ngẩng lên:

- Em câu cá!

- Ha… ha… Câu cá chỗ này thì tha hồ gắp đấy!

Dong không hiểu ý anh. Nó mừng thầm vì kiếm được chỗ câu tốt. Dây cước bị nước chảy kéo căng, nửa chiếc phao chìm xuống nước, nhưng không có triệu chứng gì chứng tỏ có cá cắn câu cả. Dong cứ nhấc lên một cái hú hoạ xem sao. Chẳng có gì sốt. Và lưỡi câu cũng lại không mồi. Nó không hiểu rằng những chú cá tinh khôn đã rỉa mất mồi, lại cứ nghĩ là khi nãy quên không mắc mồi vào lưỡi câu.

- Hừ, đãng trí thật! - Dong vừa mắng mình vừa mắc mồi vào. Rồi nó lại cắm cần câu vào kẽ đá, theo đuổi những dòng tâm sự của cụ Nguyễn.

Không biết bao nhiêu lâu sau, Dong chợt nhớ ra nhiệm vụ của mình lại nhấc câu lên. Nhưng lạ quá, lưỡi câu vẫn không có mồi! Hay là mình mắc mồi trượt ra ngoài nhỉ? Quái thật! Dong nhìn lên, bóng mặt trời ngả dài. Mặt sông ửng lên, nhấp nhô như một dải lụa đào. Những bụi tre bên bờ sông cũng bắt ánh chiều đỏ như lửa. Muôn nghìn chiếc lá tre cứ lấp láy, lấp láy như những mảnh lửa nhỏ bay tứ tung trong một giấc mơ kỳ diệu nào đó. Mặt sông khi nãy cứ từng dãy, từng dãy thuyền bè. Bây giờ tất cả những thuyền bè ấy đã biến đâu hết, vắng tanh. Như vậy là muộn lắm rồi mà chưa câu được con cá nào. Dong vội gấp quyển sách lại, nhét hẳn vào trong áo may ô. Nó mắc thêm một con mồi thật to nữa, nghĩ mắc mồi to cá nó dễ thấy.

Nhưng muộn quá rồi. Số nó thật là đen đủi, chuyến này thì mất mặt với bạn bè đây. Bọn thằng Cổn, thằng Xuyên đã rầm rập đi trên cầu, kháo nhau về số cá câu được.

- Dong ơi! Cậu ở đâu?

Dong không muốn trả lời, nó thấy xấu hổ thật sự. Đứa nào cũng có cá còn nó thì không! Vậy mà sáng kiến này lại do nó nghĩ ra đấy! Nó nghiêng đầu nhìn lên cầu. Thằng Cổn chỉ đánh quần đùi, áo may ô. Bên cạnh nó là thằng Xuyên ôm một ôm quần áo, rồi những đứa khác nữa. Những chiếc cần câu kiêu hãnh chĩa lên trời như cần ăng-ten.

- Nó ở đâu ấy nhỉ?

Thằng Cổn đưa hai tay lên miệng, gọi gióng một, tiếng nó vang dội cả một khúc sông:

- Dong-ơi-mày-ở-đâu…

Xong nó buông tay xuống chống nạnh chờ đợi. Lúc này trông dáng nó như một vị tướng.

- Kia rồi! Cu cậu đang ở mố cầu kia kìa!

Lũ trẻ ào cả xuống mố cầu.

- Được con nào không?

Không còn cách nào khác, Dong đành lắc đầu.

- Chứ mày làm gì từ nãy đến giờ?

- Tao câu!

- Thế mà không được con tép nào?

- Nó không cắn câu thì tao làm sao!

- Hay nó giấu cá vào bụng, nhìn kìa, cái gì trong bụng nó thế?

Dong vỗ bồm bộp vào quyển sách.

- Giời ơi, thế thì đến tết nó mới thèm cắn câu mày!

- Thôi các bạn! - Cổn cảm thấy thương hại Dong - Câu cá mà không được là lẽ thường tình chứ! Bây giờ muộn rồi, chúng ta thu xếp về thôi, còn đi chợ mà! Thôi xếp cần lại đi Dong.

Dong nhét quyển sách vào bụng, vút mạnh dây câu xuống sông. Nó vụt cần như vậy ba bốn cái liền. Chợt "róc!" một cái. Mặt nước cuộn sóng lên. Dong cảm thấy có gì giật dây câu của nó rất mạnh. Ngỡ là có đứa nào nắm lấy, nó cáu kỉnh quát lên:

- Buông ra! Ai chả biết chúng mày giỏi câu cá!

Nhưng lại "róc" một cái to nữa. Cùng lúc bọn trẻ đều trông thấy một cái gì to, đen, xoè ra như kiểu cái quạt giấy trên mặt nước. Cái quạt chỉ hiện lên trong một giây rồi biến ngay.

- Cá! Cá! Cá quả!

- To lắm! To lắm!

Thằng Dong bị giật mình, thảng thốt hơn cả, chiếc cần câu trong tay nó vẫn rung lên từng chặp. Một sức nặng, có lẽ đến trăm cân, đang vùng vẫy co kéo với nó. Và, lúng túng làm sao, nó lăn tòm xuống sông.

- ối… ôi… - Nó kêu thất thanh, chới với giữa dòng, tay vẫn không rời cần câu. Thực ra không phải nó cố ý giữ cần câu lại. Mà bởi vì trong trường hợp như thế, người ta có thể giữ rất chặt một cái gì có trong tay.

Nước dưới gầm cầu chảy xiết. Thằng Dong bị cuốn trôi xuôi. Bọn trẻ trên bờ xao xác, tuy biết Dong không thể nào chết đuối được; nó cũng là tay bơi khá. Nhưng nếu để mình thằng Dong, qua lúc chới với có thể nó sẽ buông cần câu ra. Và như thế thì hỏng ăn con cá quả có thể là to ghê gớm. Cổn quyết định là sẽ lao xuống sông với Dong. Nó nhanh nhẹn cởi phắt quần áo, ném vào tay một đứa nào đó, miệng la lớn:

- Dong bình tĩnh! Giữ chặt câu!

Toàn thân bắt nắng đỏ hồng lên, Cổn bay xuống sông, ở tư thế rất đẹp, như một vận động viên ra khỏi cầu nhảy. Hệt quả thuỷ lôi, nó phóng vào trong nước. Chỉ một khắc sau nó đã nhoai lên, cách chỗ lao xuống bốn mét. Nó sải tay quạt nước, đuổi theo thằng Dong.

- Giữ chặt cần câu! - Cổn lại quát lên, khi thấy thằng Dong nghi ngóp, đưa một tay lên vuốt nước trên mặt.

Nhưng cái cần câu đã bật ra khỏi tay Dong, chìm ngỉm giữa lòng sông. Đứa trên bờ, đứa dưới nước đều tiếc ngẩn ngơ. Cổn xạc cho thằng Dong một trận nên hồn và nó cũng cãi lại kịch liệt. Nó đổ cho con cá to quá, nó không địch nổi!

Chợt trên bờ thằng Xuyên trọc reo lên:

- Kia kìa! Nó kia rồi!

Quả nhiên, chiếc cần câu đã nổi lên một đầu. Nó cứ lúc lắc trôi xuôi rồi lại lúc lắc chạy ngược lên. Cổn nhao lại chộp ngay được. Con cá cắn câu có lẽ đến một yến thật, nó giằng rất mạnh. Bây giờ chỉ cần nắm chặt cần câu, bơi vào bờ là xong. Nhưng Cổn sợ nó vùng vẫy nhiều sẽ rách miệng. Phải có cách khác mới được.

- Dong đâu! Giữ chặt lấy nhé! Nó bơi đâu cứ bơi theo.

Dong nắm lấy câu, còn Cổn, ngụp hẳn xuống nước. Cổn trượt bàn tay theo sợi cước, cứ mỗi lúc lại càng thấy con cá quẫy mạnh. Một lát chợt có gì đánh rất dữ vào tay Cổn, làm cả bàn tay như tê dại. Rồi cái gì lùng bùng giữa hai chân. Cổn khép chân lại, con cá chui tọt ra phía sau. Sợi cước quấn chặt lấy đùi Cổn. Cổn ép chặt cả người xuống bùn, hai tay khua khoắng lung tung. Nước sặc lên, tanh lòm, nhưng Cổn nín thở cố nhịn. Vô phúc cho chú cá làm sao! Nó rúc vào nách Cổn. Tìm được chỗ kín, nó trở nên hiền lành, nằm um thin thít. Một tay Cổn vuốt nhẹ lên lưng cá, cho nó cụp hẳn vây xuống, tay kia bợp thật nhanh lấy đầu nó, ngón trỏ và ngón cái bóp chặt lấy hai mang, như kiểu ta bấm huyệt. Con cá cứng đờ, chỉ còn ngúc ngoắc được khúc đuôi. Cổn nổi bềnh lên.

Lát sau tất cả đã xúm xít bên bờ. Có thể nói là Cổn không lao xuống bắt thì con cá cũng phải chết. Nó đã đớp cái lưỡi câu vào rất sâu trong bụng, bọn trẻ không tài nào moi ra được. Nhưng nó có chết chắc chắn cũng là chết rất xa đây, có thể là tận ngoài sông Mã cũng nên.

Con cá khá to, to nhất trong số cá bọn trẻ câu được, tuy nhiên cũng không nặng tới một yến như thằng Dong đánh giá. Bằng quả chuối tiêu mẩy ấy mà! Nhưng như vậy cũng đủ làm cho Dong hãnh diện. Quyển thơ Nguyễn Khuyến ướt nhũn hết mà nó cũng không tiếc mấy.

Có cá rồi bây giờ phải tính chuyện đem bán. Một đứa chạy vào nhà người quen gần đó mượn cái rổ. Tất cả cá được trút vào rổ, nhìn cũng chả phải là ít lắm. Rồi tất cả kéo nhau về chợ Lò lúc này đã vãn người. Cổn cầm rổ cá, sáu đứa đi xung quanh hộ tống. Đứa nào cũng muốn tham dự vào việc bán chác này. Đến chợ, Cổn đặt rổ cá bên lối đi và tất cả ngồi phía sau chờ người hỏi mua.

- Nói thách thật cao nghe chưa! - Thằng Xuyên trọc dặn Cổn.

- Đòi bao nhiêu?

- Năm mươi đồng.

- ứ ừ! Năm mươi đồng người ta thèm vào mà mua - Một đứa dẩu môi ra, y như nó bị ép mua đắt.

Thằng Xuyên vẫn không chịu:

- Thì nói thách mà! Người ta bớt đi là vừa!

- Thôi đừng cãi nhau nữa chúng mày! - Dong nói - Ta cứ nói vừa phải.

Lúc ấy có một chị xách làn đi đến. Trong làn chị đã nhét đầy rau muống. Chị ta nhìn rổ cá, có vẻ như suy nghĩ có nên mua hay không, rồi đi thẳng!

Thằng Xuyên trọc không ngờ lại rất thạo chợ búa, thúc vào hông Cổn.

- Phải chào hàng, chứ cứ ngồi như phỗng ấy?

Một bác thợ xí nghiệp Sứ đi làm về. Chúng nó biết thế vì bác mặc quần áo lao động và hai bàn tay còn dính đầy đất trắng lốp như thạch cao. Chờ bác đi lại gần, Cổn chào:

- Bác mua cá ạ!

Bác công nhân ngoảnh lại nhìn bọn trẻ. Nhưng bác không nói gì, cứ tiếp tục đi lên cầu Treo.

- Mời anh mua cá ạ! - Thằng Xuyên lại nhanh nhảu chào khi thấy một anh thanh niên xách túi ni lông đi tới, dáng như đi chợ thay cho vợ.

Quả thế. Anh dừng lại trước hàng cá. Anh khá ngạc nhiên về nửa tiểu đội "nhà hàng" ngồi sau mớ cá tạp.

- Các em bán hả? Bao nhiêu?

- Bốn mươi đồng ạ! - Cổn nói.

Anh thanh niên cười phá lên:

- Cá của các cậu bằng vàng hả?

Cổn biết là hớ rồi. Thật là ngu ngốc, nó nghĩ, bỗng thấy tức với thằng trọc quá. Nó bảo đòi thách năm mươi đồng thì đúng giá là bốn mươi đồng chứ gì? Cổn không muốn nói thách, chỉ nói đúng giá… Ai ngờ, cứ cái kiểu người ta cười rũ ra thế kia, mớ cá chỉ đáng một đồng!

Một cô khoảng ngoài ba mươi, mặt rỗ nhưng nom dáng người rất nhanh nhẹn, dễ ưa, ghé lại. Cô hỏi anh thanh niên:

- Đòi bao nhiêu?

- Bốn mươi đồng chị ạ! Chết thật! Có mà thêm cả rổ, cả bảy cậu nữa!

- Mấy cậu bé câu cá lấy tiền ăn quà đây mà! - chị mặt rỗ nói có vẻ hiểu biết.

Cổn thấy tức lạ. Câu cá lấy tiền ăn quà! Cô ấy đánh giá thấp bọn Cổn đến thế. Nếu Cổn có thể nói cho cô biết cá này để làm gì!

Nhưng cô mặt rỗ đã nói với anh thanh niên:

- Lũ trẻ nó không biết giá. Anh trả chúng ba mươi lăm đồng mà lấy. Ba mươi lăm đồng bán được các em ạ! Chị xem nào… Mấy con cá thế này!… Thôi, thế là công bằng đấy! Nào anh đưa tiền đây, tôi trút cá vào túi cho!

Cô ta làm ngoay ngoáy, gọn gàng và thật là bất ngờ. Loáng sau cô đã ném cái rổ không xuống đất, nhét mấy tờ giấy bạc mới toanh vào tay Cổn.

Cổn nắm rất chặt mấy tờ giấy bạc. Nó thấy có một cái gì rất lạ lùng, rất cảm động cứ dâng lên trong lòng, chưa bao giờ Cổn thấy một số tiền lớn như thế. Và số tiền ấy lại do bọn Cổn làm ra một cách chính đáng, vì một mục đích cao quý.

Cô mặt rỗ quay sang bọn Cổn, lúc bấy giờ vẫn còn ngồi đực ra. "Còn mấy chú, ra làm mỗi chú một bụng kem đi thôi. Ngồi đó làm gì!"

Như những chiếc lò xo, bọn Cổn bật cả dậy. Vừa chạy tâng tâng chúng vừa reo "a…a…a" làm náo động cả phố bờ sông.

-------------------------

Trang

Thứ Năm, 18 tháng 7, 2013

Có một mùa hè - Đặng Ái_ P9.Phải giữ bí mật

1 nhận xét: